ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ; ਰੱਖੜੀ

                                           ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤ

                    ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪਰਤੀਕ ਹੈ । ਭੈਣ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਦਿਨ ਉਡੀਕਦੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵੀਰ ਦੇ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਦੀ ਹੈ । ਪਰ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਨੇ ਇਸ ਤਿਓਹਾਰ ਦਾ ਰੰਗ ਵੀ ਫਿੱਕਾ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਬਹੁਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰਾ ਤਾਂ ਹਨ,ਪਰ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਲ;ਾਲਸਾ ਵੱਸ ਕਈ ਕੇਸ ਅਜਿਹੇ ਪੜ੍ਹਨ –ਸਿਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਰਾ ਨੇ ਭੈਣ ਦਾ ਲਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਲਾਲਚ ਸਦਕਾ ਭੈਣ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਹੀ ਮਰਵਾ ਦਿੱਤਾ । ਗੱਲ ਏਥੇ ਹੀ ਰੁਕਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਈ ਕੇਸ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭੈਣ ਅਤੇ ਭਣੋਈਏ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੂੰ ਪਾਗਲ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਲਾ-ਵਾਰਸ ਕਹਿ ਕੇ ਛੱਡ ਆਂਦਾ,ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਆਪ ਹੜੱਪ ਲਈ । ਮੋਟੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਪੈਸਿਆਂ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ ?

                     ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਦਿਨ ਸਾਵਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦਿਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੁੱਝ ਹਿਸਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨੇਪਾਲ,ਮਾਰੀਸ਼ਿਸ਼,ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ 6000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਪੁਰਾਣਾ ਤਿਓਹਾਰ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਆਰੀਅਨਜ਼ ਦੇ ਆਉਂਣ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ । ਉਹ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਇੰਦੂ ਸਭਿਅਤਾ ਸਮੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਗਾਂ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਗਏ । ਅਲਕੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਅਤੇ ਕਿੰਗ ਪੁਰੂ ਜਦ 300 ਬੀਸੀ ਵਿੱਚ ਟੱਕਰ ਪਏ ਅਤੇ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਦੀ ਹਾਦਲਤ ਮਾੜੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੀ ਤ    ਾਂ ਉਹਦੀ ਪੱਤਨੀ ਨੇ ਪੁਰੂ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਭੇਜਦਿਆਂ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ । ਉਸ ਨੇ ਰੱਖੜੀ ਦੀ ਲਾਜ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਭੇਜਦਾਿਆਂ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਮੁਹਰੀ ਮੰਨ ਲਿਆ ।

                        ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿੰਗ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ਿਸ਼ੂਪਾਲ ਨਾਲ ਜਦ ਜੰਗ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਹੱਥ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਖ਼ੂਨ ਵਗਣ ਲੱਗਿਆ । ਇਹ ਵੇਖ ਦਰੋਪਤੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾੜੀ ਨਾਲੋਂ ਲੀਰ ਪਾੜ ਕੇ ਉਹਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਉੱਤੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤੀ । ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਜਦ ਕੌਰਵਾਂ ਨੇ ਦਰੋਪਤੀ ਨੂੰ ਬੇ-ਪਰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਹੀ ਉਹਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ । ਚਿਤੌੜ ਦੀ ਰਾਣੀ ਕਰਨਵਤੀ ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਰਾਜਾ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਆ ਘੇਰਿਆ । ਆਪਣੇ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕਰਨਵਤੀ ਨੇ ਹਮਾਊਂ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਭੇਜਦਿਆਂ ਮਦਦ ਲਈ ਬਹੁੜਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਭੇਜਿਆ । ਪਰ ਉਹ ਲੇਟ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਧਰ ਰਾਣੀ ਕਰਨਵਤੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ 13000 ਹੋਰ ਸਾਥਣਾਂ ਸਮੇਤ 8 ਮਾਰਚ 1535 ਨੂੰ ਜੌਹਰ ਪ੍ਰਥਾ ਰਾਹੀਂ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਲਈ । ਹਮਾਯੂੰ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਦੇਰੀ ਸਦਕਾ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਹੀ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਗਿਆ । ਹਮਾਯੂੰ ਨੇ ਉੱਥੇ ਪਹੁਚਕੇ ਰਾਣੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ਦਾ ਵਾਰਸ ਥਾਪ ਕੇ ਰੱਖੜੀ ਦੀ ਲੱਜ ਰੱਖ ਦਿਖਾਈ । ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਿਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ । ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਲਾਜ ਰਖਦਿਆਂ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਤੋਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਛਡਵਾਇਆ ਵੀ ਸੀ ।

                             ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲ ਅੱਜ ਵਾਂਗ ਅਨੇਕਾਂ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਰੱਖੜੀਆਂ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਨ ਵਿਕਿਆ ਕਰਦੀਆਂ, ਲੋਗੜੀ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਰੱਖੜੀ ਹੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਅੱਜ ਤਾਂ ਅਮੀਰੀ ਠਾਠ-ਬਾਠ ਦਾ ਰੋਹਬ ਦਿਖਾਉਂਣ ਲਈ ਸੋਨੇ ਜਾਂ ਚਾਂਦੀ ਦੀਆਂ ਰੱਖੜੀਆਂ ਵੀ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ । ਰੱਖੜੀ ਬੰਨ੍ਹਣ ਮੌਕੇ ਜਿੱਥੇ ਭਰਾ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਨਗਦ ਰਾਸ਼ੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ,ਉੱਥੇ ਮਾਪੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਸੂਟ,ਮਠਿਆਈ ਆਦਿ ਦੇ ਕੇ ਉਹਦਾ ਮਾਣ-ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜੇ ਇਹ ਕਹਿ ਲਈਏ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਜਾਂ ਨਗਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਇਆ ਕਰੇ,ਪਰ ਭੈਣ ਭਰਾ ਦਾ ਪਿਆਰ ਜ਼ਰੂਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਤਰੋ-ਤਾਜ਼ਾ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਸੰਪਰਕ;98157-07232